Narcolepsie - de mythe van slaapverslaving

Verslaafd aan slapen – kan dat? Narcolepsie is een neurologische aandoening die extreme slaperigheid overdag, plotselinge slaperigheid of onvrijwillige spierontspanning veroorzaakt. Ontdek hier wat er precies achter ‘slaapziekte’ zit en hoe het kan gebeuren dat we plotseling moe worden en oncontroleerbaar in slaap vallen.

Inhoudsopgave

1. Wat is narcolepsie?
2. Typische symptomen van narcolepsie
   1. Ernstige vermoeidheid overdag
   2. Plotseling in slaap vallen/slaapaanvallen
   3. Kataplexische aanvallen/Oncontroleerbare spierontspanning
   4. Verstoorde nachtrust
   5. Andere symptomen
3. Oorzaken en triggers van slaapziekte
4. Wat de getroffenen kunnen doen
5. Verslaafd aan slapen?
6. Conclusie

We kennen allemaal het gevoel dat we zo moe zijn dat we sneller in slaap vallen dan we willen. Mensen die aan narcolepsie lijden, zijn niet alleen soms moe, maar eigenlijk altijd moe. In Duitsland lijden ongeveer 40.000 mensen aan narcolepsie, ook wel ‘slaapziekte’ of ‘slaapverslaving’ genoemd. Ze hebben dagelijks last van ernstige vermoeidheid, slaapaanvallen en spierreflexen. Vaak wordt vergeten dat slaapziekte niet alleen het dagelijks leven moeilijk maakt en de kwaliteit van leven aanzienlijk vermindert, maar ook tot gevaarlijke ongelukken kan leiden. Maar wat schuilt er nu eigenlijk achter de mythe van narcolepsie en hoe ontstaat deze bijzondere slaapverslaving?

1. Wat is narcolepsie?

Narcolepsie is een neurologische aandoening van de hersengebieden die onze slaap en waakzaamheid regelen. Het verstoort ons slaap-waakpatroon en uit zich onder andere in extreme slaperigheid of oncontroleerbare slaapaanvallen overdag, waardoor mensen die er last van hebben, plotseling moe worden en zelfs in ongebruikelijke situaties in slaap vallen. Deze dutjes overdag duren meestal maar zo'n 5 tot 30 minuten, maar ook kortdurende spierfalen, slaapverlamming en een verstoorde nachtrust behoren tot de klassieke symptomen van narcolepsie.

Hoewel ‘slaapverslaving’ niet levensbedreigend is, heeft het wel een ernstige impact op het dagelijks leven en de kwaliteit van leven van de getroffenen en is het volgens de huidige stand van de wetenschap niet te genezen. De symptomen kunnen zich al tijdens de kindertijd openbaren en ook in de loop der jaren veranderen. Terwijl de meeste mensen last hebben van slaapgebrek, moeten mensen met narcolepsie elke dag vechten om de drang om te slapen te weerstaan.

2. Typische symptomen van narcolepsie

Ernstige vermoeidheid overdag

Het meest voorkomende symptoom van slaapziekte is overmatige en moeilijk te beheersen slaperigheid overdag, die echter niet te wijten is aan gebrek aan slaap of een slechte nachtrust. Hoewel mensen met narcolepsie ’s ochtends uitgerust wakker worden, zijn ze meestal al na een paar uur weer moe en kunnen ze kort na het ontwaken weer in slaap vallen.

Plotseling in slaap vallen/slaapaanvallen

Door de extreme vermoeidheid kunnen mensen de druk om te slapen niet meer weerstaan ​​en vallen ze herhaaldelijk of zelfs plotseling in slaap. Deze slaapaanvallen komen vooral voor in vrij monotone situaties, zoals lezen, televisiekijken of passagier zijn in een auto. Ze kunnen echter ook voorkomen bij actievere, complexere activiteiten, zoals eten, schrijven of spreken. Dit brengt een groot risico op ongevallen met zich mee en vormt een gevaar voor de betrokkenen of bijvoorbeeld andere verkeersdeelnemers.Wie aan de slaapziekte lijdt, moet daarom rekening houden met beperkingen, zelfs bij schijnbaar onschuldige, alledaagse activiteiten, en gevaren in het dagelijks leven vermijden.

Kataplexische aanvallen/plotselinge spierontspanning

Kataplexie is een ongecontroleerde ontspanning van de spieren in het lichaam, die wordt veroorzaakt door sterke emoties zoals woede, angst, vreugde of lachen. Afhankelijk van de intensiteit verliezen de getroffenen de controle over een of meerdere spieren in een lichaamsdeel, bijvoorbeeld de gezichts- of beenspieren. Dit plotselinge spierfalen duurt meestal maar een paar seconden en is op zich niet gevaarlijk, maar kan soms wel tot valpartijen of kleine ongelukken leiden.

Verstoorde nachtrust

De verstoring van de slaap-waakregulatie in de hersenen heeft ook invloed op de nachtrust en zorgt ervoor dat u over het algemeen lichter slaapt en vaker wakker wordt. Mensen met narcolepsie vallen vaak snel in slaap, maar zijn gevoeliger voor wekprikkels en hebben moeite de hele nacht doorslapen. Dat betekent dat de nachtrust minder rustgevend wordt en de toch al intense vermoeidheid overdag nog erger wordt.

Andere symptomen

Andere symptomen van narcolepsie zijn slaapverlamming, slaapgerelateerde hallucinaties en geautomatiseerd gedrag.

3. Oorzaken en triggers van narcolepsie

Pas enkele jaren geleden konden onderzoekers een oorzaak vinden voor het ontstaan ​​van de mysterieuze slaapziekte. Bij deze neurologische stoornis ligt de oorzaak fundamenteel in een organische, dus niet in een psychische, aantasting van de hersenfunctie. De hypothalamus is een belangrijk controlecentrum in de hersenen en is met name relevant voor de coördinatie en aansturing van ons zenuwstelsel. Hier wordt onder andere de boodschapperstof hypocretine (ook wel ‘orexine’ genoemd) geproduceerd, die samen met andere bekende hormonen, bijvoorbeeld Melatonine, speelt een belangrijke rol bij het onderhouden en reguleren van ons slaap-waakgedrag.

Volgens de huidige inzichten worden bij narcolepsiepatiënten juist de cellen die hypocretine produceren, aangetast of vernietigd. Zonder het hormoon kan er geen regelmatige coördinatie plaatsvinden tussen onze slaap- en waaktoestanden en de Slaap-waakritme Ook de controle over de slaapfasen en de REM- of non-REM-slaap raakt verstoord. Het feit dat hypocretine ook invloed heeft op belonings-, emotioneel en eetgedrag, zou een van de redenen kunnen zijn voor emotiegedreven kataplexie.

4. Wat de getroffenen kunnen doen

Narcolepsie is in principe ongeneeslijk, maar het is ook niet levensbedreigend. Hoewel medicamenteuze behandeling mogelijk is, moeten de getroffenen uiteindelijk toch leren leven met de dagelijkse vermoeidheid en slaapaanvallen. Vermijd stress, emotioneel geladen momenten en een onregelmatig dagritme. Het is bewezen dat het opvolgen van een aantal gedragsregels in het dagelijks leven effectief is bij het voorkomen van spierverslapping en plotselinge slaapaanvallen. Hiertoe behoren een gereguleerd dagritme met regelmatige rust- of slaappauzes gedurende de dag of het vermijden van stimulerende middelen zoals cafeïne, alcohol of nicotine, om enerzijds te voorkomen dat u snel in slaap valt, maar anderzijds om de slaap zelf te bevorderen. Ondanks de vele korte slaappauzes overdag, is het voor mensen met narcolepsie ook essentieel om lang genoeg en rustig te slapen om op de lange termijn gezond en productief te blijven.

5. Verslaafd aan slapen?

Er kunnen verschillende redenen zijn voor een verhoogde behoefte aan slaap of aanhoudende vermoeidheid overdag.Hoewel slaapstoornissen, gebrek aan slaap en lichaamsbeweging en een slecht dieet relatief ongevaarlijk zijn, is de ‘slaapziekte’ narcolepsie een ernstige ziekte die benadrukt hoe belangrijk de kwaliteit van onze slaap is voor onze gezondheid, ons dagelijks leven en ons hele leven. Want soms is minder meer en minder, maar een goede nachtrust is meestal rustgevender dan we denken.

6. Conclusie

• Narcolepsie is een neurologische aandoening die wordt veroorzaakt door een storing in de hersenen waardoor de productie van het hormoon hypocretine vermindert.

• Veel voorkomende symptomen van narcolepsie zijn onder meer extreme slaperigheid overdag, plotseling in slaap vallen, oncontroleerbare spierontspanning (kataplexie) en slaapstoornissen.

• De ‘slaapziekte’ is niet te genezen, maar kan wel behandeld worden met medicijnen en gedragsaanpassingen in het dagelijks leven.

Hartelijke groeten en tot snel!