Narcolepsie - de mythe van slaapverslaving

Verslaafd aan slapen – kan dat? Narcolepsie is een neurologische aandoening die leidt tot extreme slaperigheid overdag, plotseling in slaap vallen of onvrijwillige spierontspanning. Ontdek hier wat er precies achter de ‘slaapziekte’ zit en hoe het kan gebeuren dat we plotseling moe worden en oncontroleerbaar in slaap vallen.

Inhoudsopgave

1. Wat is narcolepsie?
2. Typische symptomen van narcolepsie
   1. Ernstige vermoeidheid overdag
   2. Plotseling in slaap vallen / slaapaanvallen
   3. Kataplektische aanvallen / Oncontroleerbare spierontspanning
   4. Verstoorde nachtrust
   5. Andere symptomen
3. Oorzaken en triggers van slaapziekte
4. Wat de getroffenen kunnen doen
5. Verslaafd aan slapen?
6. Conclusie

We kennen allemaal het gevoel dat we overvallen worden door vermoeidheid en sneller in slaap vallen dan we zouden willen. Mensen die aan narcolepsie lijden, zijn niet alleen soms moe, maar eigenlijk altijd moe. Ongeveer 40.000 mensen in Duitsland lijden aan narcolepsie, ook wel bekend als ‘slaapziekte’ of ‘slaapverslaving’, en moeten elke dag leven met ernstige vermoeidheid, slaapaanvallen en spierreflexen. Vaak wordt vergeten dat slaapziekte niet alleen het dagelijks leven moeilijker maakt en de kwaliteit van leven aanzienlijk aantast, maar ook tot gevaarlijke ongelukken kan leiden. Maar wat schuilt er nu precies achter de mythe van narcolepsie en hoe ontstaat deze bijzondere slaapverslaving?

1. Wat is narcolepsie?

Narcolepsie is een neurologische aandoening van de hersengebieden die onze slaap en waakzaamheid regelen. Het verstoort ons slaap-waakgedrag en uit zich onder andere in extreme slaperigheid of oncontroleerbare slaapaanvallen overdag, waardoor de getroffene plotseling moe wordt en zelfs in ongebruikelijke situaties in slaap valt. Deze dutjes overdag duren meestal maar 5 tot 30 minuten, maar ook kortdurend spierfalen, slaapverlamming en een verstoorde nachtrust behoren tot de klassieke symptomen van narcolepsie.

Hoewel ‘slaapverslaving’ niet levensbedreigend is, heeft het wel een ernstige impact op het dagelijks leven en de kwaliteit van leven van de getroffenen en is het volgens de huidige stand van de wetenschap niet te genezen. De symptomen kunnen al in de kindertijd optreden en in de loop der jaren veranderen. Terwijl de meeste mensen last hebben van slaapgebrek, moeten mensen met narcolepsie elke dag vechten om de drang om te slapen te weerstaan.

2. Typische symptomen van narcolepsie

Ernstige vermoeidheid overdag

Het meest voorkomende symptoom van slaapziekte is overmatige en moeilijk te beheersen slaperigheid overdag, die echter niet te wijten is aan gebrek aan slaap of een slechte nachtrust. Hoewel mensen met narcolepsie 's ochtends uitgerust wakker worden, zijn ze meestal al na een paar uur weer moe en kunnen ze kort na het ontwaken weer in slaap vallen.

Plotseling in slaap vallen / slaapaanvallen

Door de extreme vermoeidheid kunnen de getroffenen de druk om te slapen niet meer weerstaan ​​en vallen ze steeds opnieuw of zelfs plotseling in slaap. Deze slaapaanvallen komen vooral voor in vrij monotone situaties, zoals lezen, televisiekijken of als passagier in de auto. Ze kunnen echter ook optreden tijdens daadwerkelijk actieve, complexere activiteiten, zoals eten, schrijven of spreken. Dit brengt een groot risico op ongevallen met zich mee en vormt een gevaar voor de betrokkenen of bijvoorbeeld andere verkeersdeelnemers.Wie aan slaapziekte lijdt, moet daarom rekening houden met beperkingen, zelfs bij schijnbaar onschuldige, alledaagse activiteiten, en gevaren in het dagelijks leven vermijden.

Katapneu-aanvallen / Plotselinge spierontspanning

Kataplexie is een ongecontroleerde ontspanning van de spieren van het lichaam, die wordt veroorzaakt door het voelen van sterke emoties zoals boosheid, angst, vreugde of lachen. Afhankelijk van de intensiteit verliezen de getroffenen de controle over een of meerdere spieren in een lichaamsdeel, bijvoorbeeld de gezichts- of beenspieren. Dit plotselinge spierfalen duurt meestal maar een paar seconden en is op zichzelf niet gevaarlijk, maar kan soms wel leiden tot vallen of kleine ongelukken.

Verstoorde nachtrust

De verstoring van de slaap-waakregulatie in de hersenen heeft ook invloed op de nachtrust en leidt tot een over het algemeen lichtere slaap en frequenter wakker worden. Mensen met narcolepsie vallen vaak snel in slaap, maar zijn gevoeliger voor wekprikkels en hebben moeite de hele nacht doorslapen. Dit betekent dat de nachtrust minder rustgevend wordt en dat de toch al sterke vermoeidheid overdag nog erger wordt.

Andere symptomen

Andere symptomen van narcolepsie zijn slaapverlamming, slaapgerelateerde hallucinaties en geautomatiseerd gedrag.

3. Oorzaken en triggers van narcolepsie

Pas een paar jaar geleden konden onderzoekers een oorzaak vinden voor het ontstaan ​​van de mysterieuze slaapziekte. Omdat het om een ​​neurologische stoornis gaat, ligt de oorzaak in feite in een organische, en niet in een psychologische, aantasting van de hersenfunctie. De hypothalamus is een belangrijk controlecentrum in de hersenen en is vooral relevant voor de coördinatie en aansturing van ons zenuwstelsel. Hier wordt onder andere de neurotransmitter hypocretine (ook wel ‘orexine’ genoemd) geproduceerd, die samen met andere bekende hormonen, bijvoorbeeld melatonine, speelt een belangrijke rol bij het in stand houden en reguleren van ons slaap-waakgedrag.

Volgens de huidige bevindingen worden bij narcolepsiepatiënten juist de cellen die hypocretine produceren, aangetast of vernietigd. Zonder het hormoon kan er geen regelmatige coördinatie zijn van onze slaap- en waaktoestanden en de slaap-waakritme en de controle over de slaapfasen en de REM- of non-REM-slaap wordt verstoord. Het feit dat hypocretine ook invloed heeft op beloning, emotie en eetgedrag zou een van de redenen kunnen zijn voor emotiegestuurde kataplexie.

4. Wat de getroffenen kunnen doen

Narcolepsie is in principe ongeneeslijk, maar het is ook niet levensbedreigend. Hoewel medicamenteuze behandeling mogelijk is, moeten de getroffenen uiteindelijk leren leven met dagelijkse vermoeidheid en slaapaanvallen. Stress, emotioneel geladen momenten en een onregelmatig dagritme dienen vermeden te worden. Het is bewezen dat het in acht nemen van een aantal gedragsregels in het dagelijks leven effectief is bij het voorkomen van spierzwakte en plotselinge slaapaanvallen. Deze omvatten een gereguleerd dagritme met regelmatige rust- of slaappauzes gedurende de dag of het vermijden van stimulerende middelen zoals cafeïne, alcohol of nicotine, om enerzijds niet het snel in slaap vallen te bevorderen, maar anderzijds het inslapen zelf te bevorderen. Ondanks de vele korte slaappauzes overdag, is het voor mensen met narcolepsie ook essentieel om lang genoeg en rustig te slapen om op de lange termijn gezond en productief te blijven.

5. Verslaafd aan slapen?

Er kunnen verschillende redenen zijn voor een verhoogde behoefte aan slaap of aanhoudende vermoeidheid overdag.Terwijl slaapstoornissen, gebrek aan slaap en lichaamsbeweging of een slecht dieet relatief ongevaarlijk zijn, is de “slaapziekte” narcolepsie een ernstige ziekte en laat zien hoe belangrijk de kwaliteit van onze slaap werkelijk is voor onze gezondheid, ons dagelijks leven en ons hele leven. Want soms is minder meer en soms minder, maar een goede nachtrust is meestal rustgevender dan we denken.

6. Conclusie

• Narcolepsie is een neurologische aandoening die wordt veroorzaakt door een stoornis in de hersenen waardoor de productie van het hormoon hypocretine afneemt.

• Veelvoorkomende symptomen van narcolepsie zijn extreme slaperigheid overdag, plotseling in slaap vallen en oncontroleerbare spierontspanning (kataplexie), maar ook slaapstoornissen.

• De ‘slaapziekte’ kan niet genezen worden, maar kan wel behandeld worden met medicijnen en gedragsaanpassingen in het dagelijks leven.

Hartelijke groeten en tot ziens!