Hoe werkt de winterslaap?

In het koude, donkere seizoen hebben velen last van vermoeidheid, lusteloosheid en slaapstoornissen. Maar waarom houden mensen eigenlijk geen winterslaap? Hier leest u hoe de beroemde winterslaap werkt en wat we als we wakker zijn kunnen doen om uitgerust en gemotiveerd de koude dagen door te komen.

Inhoudsopgave

1. Winter & onze slaap
2. Waarom overwinteren dieren?
3. Hoe slaapstand werkt
4. Kunnen mensen overwinteren?
5. Slaap beter in de winter
6. Conclusie

1. De winter & onze slaap

Bewolkt weer, koude wind en ijzige sneeuwval hebben niet alleen invloed op de stemming, maar zorgen meestal vooral voor één ding: moe! Ons slaapgedrag is afhankelijk van een grote verscheidenheid aan interne en externe factoren. Het is dus heel natuurlijk dat onze behoefte aan slaap ook in verschillende tijden van het jaar varieert en dat we in de winter over het algemeen wat meer slaap nodig hebben - omdat er een gebrek aan daglicht is, wat een aanzienlijke invloed heeft op onze lichaamsklok . Ons lichaam maakt dan minder gelukshormonen aan en geeft meer melatonine af, wat leidt tot de bekende slaperigheid overdag en het ontstaan ​​van de befaamde winterdepressie bevordert. Het gebrek aan daglicht, koude temperaturen en weinig lichaamsbeweging verstoren onze slaap-waakcyclus en staan ​​een gezonde, rustgevende slaap in de weg.

Net als wij mensen hebben ook dieren een interne klok die de slaap-waakcyclus reguleert. Voor veel dieren in het wild is winterslaap een effectieve manier om de uitdagingen van het koude seizoen te doorstaan ​​en de donkere winterdagen ongedeerd te overleven ondanks lage temperaturen en voedselschaarste. Natuurlijk zijn wij mensen hier niet van afhankelijk, maar wetenschappers gaan ervan uit dat de mens in ieder geval genetisch voorbestemd is om te kunnen overwinteren. Maar wat gebeurt er precies tijdens de winterslaap?

2. Waarom houden dieren een winterslaap?

We verbruiken minder energie wanneer we slapen dan wanneer we wakker zijn. Sommige dieren profiteren hiervan om de inspannende fasen van kou en honger te overwinnen totdat er weer voldoende voedsel beschikbaar is. Onder invloed van steeds koudere temperaturen en de geringe beschikbaarheid van voedsel is de winterslaap dan ook bijzonder belangrijk om te kunnen overleven. Met behulp van de winterslaap kunnen dieren flexibeler reageren op de extreme externe omstandigheden en hun energiebehoefte verminderen om minder voedsel nodig te hebben en de koude dagen door te komen door eerder opgeslagen vetreserves aan te spreken.

Diverse onderzoeken tonen aan dat de chromosomen in de genen beter beschermd zijn bij "overwinteraars" en dat winterslaap eigenlijk een zeer effectief middel is om soorten te behouden. Het beschermt niet alleen tegen kou of honger, maar beschermt ook tegen roofdieren.

3. Hoe Hibernation

werkt

Strikt genomen is winterslaap helemaal geen echte slaap, maar een slaapachtige toestand. Het lijkt op kalmte of stijfheid en kan verschillende triggers hebben, zoals steeds koudere temperaturen, veranderingen in daglicht of een bepaalde limiet voor lichaamsvet. In de winter schakelt het organisme van de aangetaste dieren dan over naar wat experts "verdoving" noemen. De stofwisseling van het lichaam wordt tot 90% stilgelegd, de ademhaling en hartslag vertragen en de lichaamstemperatuur daalt tot enkele graden boven nul. Wetenschappelijke studies tonen ook aan dat de hersengolven van een dier ook veranderen tijdens de winterslaap en dat de hersengolven die kenmerkend zijn voor met name de nachtrust afwezig zijn. Ook kon worden bewezen dat tijdens de winterslaap de ons bekende slaapfasen niet worden doorlopen en dat er geen sprake is van niet-REM- of REM-slaap.

In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, wordt de winterslaap van een dier herhaaldelijk onderbroken door waakfasen. Het centrale zenuwstelsel bewaakt de lichaamsfuncties tijdens de schemering en maakt het dier bijvoorbeeld wakker als de lichaamstemperatuur te veel daalt. In tegenstelling tot ontwaken uit een normale nachtrust duren de wakkertijden echter langer en worden ze vooral gebruikt voor het zoeken naar voedsel en voor de voortplanting. Of een wezen enkele maanden of slechts een paar uur in verdoving doorbrengt, verschilt van soort tot soort.

4. Kan de mens overwinteren?

Sommige experts suggereren dat mensen ook lang geleden een winterslaap hebben gehouden en genetisch in staat zijn om een ​​toestand van verdoving binnen te gaan. Natuurlijk zijn we daar tegenwoordig niet meer van afhankelijk, want we hoeven ons niet te beschermen tegen voedseltekorten of de vriestemperaturen om het koude seizoen te overleven. Toch moeten wij mensen ook in de winter op de externe omstandigheden reageren en ons lichaam ondersteunen om ondanks verhoogde vermoeidheid en een verhoogde behoefte aan slaap optimaal te functioneren.

5. Slaap beter in de winter

Om overdag gezond en efficiënt te blijven, zodat een sterk immuunsysteem ons kan beschermen tegen tal van ziekteverwekkers en onze psyche er niet onder lijdt, zijn voldoende ontspanning en een goede nachtrust erg belangrijk. Naast de juiste slaapuitrusting en een goede slaaphygiëne kan ook een individuele ochtendroutine je slaap ondersteunen. Gedetailleerde informatie en tips voor slapen in de winter vindt u hier. De belangrijkste op een rijtje:

➥ Gebruik veel daglicht & vermijd kunstmatige lichtbronnen
Licht is een belangrijke klokgenerator en helpt de hormoonhuishouding te reguleren. Zo ondersteun je een evenwichtige stemming, een gezonde slaap-waakcyclus en een goede nachtrust.

➥ Zorg voor voldoende beweging en blijf actief
Bewegen houdt de bloedsomloop op gang, verbetert de stofwisseling en heeft een positief effect op gezondheid en slaap.

6. Conclusie

• In de winter neemt de natuurlijke behoefte aan slaap toe omdat een gebrek aan daglicht, koude temperaturen en weinig beweging de slaap-waakcyclus verstoren.

• De winterslaap is een effectieve manier om kou en voedseltekorten te boven te komen en de winter te overleven.

• Wij mensen hebben tegenwoordig geen winterslaap meer nodig, maar we moeten ervoor zorgen dat we voldoende slapen, vooral in de winter, om gezond en productief te blijven.

Gegroet en tot ziens!