Chronobiologie: inzicht in de interne klok

Ieder van ons heeft een interne klok die ons bioritme en slaap-waakgedrag regelt. Hoe de interne klok werkt en waarom deze zo belangrijk is voor onze gezondheid, lees je hier.

Inhoudsopgave

1. Wat is de interne klok?
2. Interne kloktimer
3. Welke invloed heeft de interne klok?
4. Welke invloed heeft de interne klok op de slaap?
5. Veranderingen in de interne klok in de loop van het leven
6. Wat gebeurt er als de interne klok wordt verstoord?
7. Conclusie

1. Wat is de interne klok?

De interne klok verwijst naar het biologische systeem dat de temporele processen in ons lichaam controleert en aanpast aan een bepaald ritme. Het bestaat uit een hoofdklok, die ons 24-uursritme synchroniseert, en vele perifere klokken die zich in de organen en weefsels bevinden.

De hoofdklok bevindt zich direct in onze hersenen, meer bepaald in de suprachiasmatische kern (SCN), een deel van de hypothalamus. Het bepaalt ons slaap-waakritme, regelt de perifere klokken en bepaalt het zogenaamde circadiane ritme, waaraan vrijwel alle lichaamsprocessen zich aanpassen. Dit ritme wordt in onze cellen vanaf de geboorte bepaald door zogenaamde klokgenen en zorgt ervoor dat de lichaamsfuncties synchroon lopen met het dag-nachtritme.

Het circadiane ritme komt niet precies overeen met de dag van 24 uur, maar duurt in werkelijkheid iets langer, namelijk ca. 24 uur en 11 minuten. Om het natuurlijke dag-nachtritme van 24 uur te benaderen, moet het interne kloksysteem voortdurend worden geregeld. Dit gebeurt met behulp van interne klokken en hun zogenaamde timers. De belangrijkste en sterkste timer is licht.

2. Interne kloktimer

Licht

Licht is de belangrijkste en sterkste timer van de interne klokken. Het wordt waargenomen door speciale cellen in onze oogzenuw, die een signaal naar de suprachiasmatische kern in de hersenen sturen. Van daaruit worden talloze fysiologische processen aangestuurd, bijvoorbeeld de afgifte van bepaalde boodschapperstoffen en hormonen, evenals talrijke metabolische activiteiten.

Voedertijden

Metabolisme en voeding zijn ook nauw verwant aan de interne klok. Het tijdstip waarop we eten en de samenstelling van het voedsel kunnen een directe invloed hebben op onze interne klok. Een goede maaltijdtiming kan daarom ook de effecten van een jetlag verminderen wanneer u door tijdzones reist.

Psychologische factoren (stress, zorgen)

Psychologische stress, veelvuldig piekeren of aanhoudende zorgen kunnen ook het interne ritme beïnvloeden. B het in slaap vallen uitstellen.

Fysieke activiteit

Fysieke activiteit kan ook onze interne klok beïnvloeden door de directe invloed ervan op ons metabolisme en talrijke fysiologische systemen. Lichaamsbeweging met voldoende daglicht kan de alertheid acuut bevorderen, terwijl fysieke activiteit met een hogere intensiteit in de middag de slaapdruk kan verhogen en het dus gemakkelijker kan maken om 's avonds in slaap te vallen. Dienovereenkomstig kan fysieke activiteit op het juiste moment ook helpen het interne ritme en de slaap te verbeteren.

3. Welke invloed heeft de interne klok?

De interne klok bepaalt talloze lichaamsfuncties. Het regelt de lichaamstemperatuur, de bloeddruk, de afgifte van hormonen en boodschapperstoffen, evenals de stofwisseling en het slaap-waakritme. Dit is bijvoorbeeld te zien aan natuurlijke schommelingen gedurende de dag en de nacht.

Hierdoor kan het lichaam op bepaalde momenten voedsel beter verwerken of schommelingen in de bloedsuikerspiegel gemakkelijker compenseren. Voordat pasgeborenen gewend raken aan de invloed van licht, is voedselinname de belangrijkste timer en hangt nauw samen met slaap.

Bovendien is de activiteit van de individuele organen ook gerelateerd aan het circadiane ritme. In de traditionele Chinese geneeskunde heeft elk orgaan specifieke werk- en rusttijden. De energie stroomt door het lichaam in 12 meridianen (banen), die elk verbonden zijn met een lichaamsorgaan. Als er bijzonder veel energie doorheen stroomt, is het orgaan bijzonder actief.

 

4. Welke invloed heeft de interne klok op de slaap?

De interne klok reguleert het slaap-waakritme en is grotendeels gebaseerd op licht en duisternis. Dit betekent dat het van invloed is op het tijdstip waarop we 's avonds in slaap vallen en wanneer we' s morgens kunnen opstaan. Zolang het licht is, wordt de aanmaak van het ‘slaaphormoon’ melatonine in de hersenen en cellen geremd. Naarmate de blootstelling aan licht afneemt (dat wil zeggen naarmate de duisternis toeneemt), wordt de melatonineproductie weer geactiveerd, waardoor het lichaam wordt voorbereid op de slaap en er vermoeidheid optreedt. Melatonine zelf maakt je niet moe, maar bereidt het lichaam alleen voor op de slaap door de lichaamstemperatuur te reguleren en het celmetabolisme te activeren.

Dit proces kan enigszins variëren van persoon tot persoon, afhankelijk van hun gevoeligheid voor licht. Daarom worden er in de chronobiologie in totaal drie chronotypen onderscheiden: de vroege, de late en de neutrale typen.

🌅 Vroeg type (leeuwerik)

Vroege types zijn doorgaans vroeg wakker, hebben 's ochtends nauwelijks last van vermoeidheid en kunnen snel aan de dag beginnen. Je zult 's ochtends fysiek en mentaal productief zijn. Door het vroege begin van de dag begint de vermoeidheid relatief vroeg in de avond.

🌇 Laat type (uil)

Late types zijn 's avonds nog productief en zijn pas 's avonds laat echt moe. Ze bereiken hun topprestaties meestal in de late avonduren en hebben in de vroege ochtend meer tijd nodig om wakker te worden en op snelheid te komen. Omdat onze sociale structuren de voorkeur geven aan een vroege start van de dag, moet vooral het avondtype vaak belangrijke uren slaap achterwege laten omdat het ritme waarin zij leven niet overeenkomt met hun natuurlijke ritme.

⚪ Neutrale typen (Dove)

De meeste mensen zijn neutrale types, wat betekent dat ze niet extreem vroeg of heel laat wakker zijn.

5. Veranderingen in de interne klok in de loop van het leven

De fundamentele temporele uitlijning en het chronotype van een persoon worden vanaf de geboorte bepaald in zijn klokgenen. Op volwassen leeftijd is licht de sterkste en meest effectieve pacemaker. Dit vermogen moet zich echter eerst in de eerste paar maanden van het leven ontwikkelen. Tot ongeveer de 6e. baby's vertonen tijdens hun levensmaand polyfasisch slaapgedrag - dat wil zeggen dat ze in veel kortere slaapfasen slapen, verspreid over de dag en de nacht. Daarna rijpen de zogenaamde ganglioncellen in het oog en passen de kinderen zich langzaam aan aan de lichtgerelateerde dag-nachtcyclus.

Tijdens de puberteit kan het voorkomen dat het chronotype tijdelijk iets verschuift naar het late type. Dit is echter volkomen normaal en tegen de tijd dat we volwassen zijn, keren we meestal terug naar ons oorspronkelijke type.

6. Wat gebeurt er als de interne klok wordt verstoord?

Verstoringen van het circadiane ritme komen steeds vaker voor in de huidige samenleving. Door ploegendienst, reizen door tijdzones (jetlag) of sociale verplichtingen leven we vaak tegen ons natuurlijke ritme in, bijvoorbeeld omdat we te laat opblijven in de avond, te vroeg moeten opstaan ​​in de avond, de ochtend of het werk op tijden dat de interne klok uit staat, houdt eigenlijk van rust en slaap. Dit brengt het hele biologische systeem in de war, wat kan leiden tot slaapstoornissen. Er kunnen nog veel meer gezondheidsproblemen ontstaan, niet in de laatste plaats als gevolg van een verstoorde slaap. Het is daarom belangrijk om je zo goed mogelijk aan te passen aan je eigen ritme en je adequaat voor te bereiden op veranderingen, zoals een tijdsverandering of lange afstanden.

De snelste manier om van een jetlag af te komen, vind je in dit artikel.

7. Conclusie

• Chronobiologie gaat over de temporele bioritmen van het lichaam

• De interne klok bestaat uit een hoofdklok in de hersenen en vele kleine klokken in de cellen en organen van het lichaam

• Er zijn drie chronotypes: vroege typen, late typen en neutrale typen

• Ploegendienst, jetlag op reis en sociale jetlag verstoren de interne klok en zijn schadelijk voor de slaap en de gezondheid